Om verder te lezen
Eindelijk thuis – Henry Nouwen
“Kiezen voor mijn zoonschap is echter niet eenvoudig. De duistere stemmen in de wereld om mij heen proberen mij ervan te overtuigen dat ik niet goed ben; dat ik alleen maar ‘goed’ kan worden door iets te bereiken of te presteren. Ze zorgen ervoor dat ik de stem vergeet die mij altijd weer zegt: ‘Jij bent de geliefde zoon in wie Ik mijn welbehagen heb.’ De duistere stemmen van de wereld overschreeuwen de vriendelijke, zachte stem die mij eraan herinnert dat ik altijd bemind word, los van elk succes en los van elke nederlaag. Zij sleuren mij mee naar de zelfkant van het leven en brengen mij van mijn stuk. Ik ga twijfelen of er wel een liefhebbende God is, die in het centrum van mijn wezen op mij wacht. Het verre land verlaten, is nog maar het begin. Daarna komt de lange en steile weg naar huis. Wat te doen op de terugweg naar de Vader? Wat de verloren zoon doet, is wel duidelijk. Hij maakt zich een hele concrete voorstelling en zegt tegen zichzelf: ‘Zoveel dagloners van mijn vader hebben brood in overvloed en ik kom hier om van de honger. Ik zal opstaan en naar mijn vader gaan en tot hem zeggen: Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u; ik ben niet meer waard uw zoon te heten, stel mij gelijk met een van uw dagloners.’
Wanneer ik deze woorden lees, besef ik heel goed hoe vaak ook ik mij dergelijke voorstellingen maak. Ik heb altijd wel een of ander beeld in gedachten van een ontmoetingsscène, waarin ik mezelf rechtvaardig of verontschuldig, aanprijs of verdedig, bewondering of medelijden probeer op te wekken. Het lijkt wel alsof ik onafgebroken verwikkeld ben in een lange dialoog met afwezige partners, waarin ik telkens vooruitloop op hun vragen en met allerlei antwoorden kom. Ik sta verbaasd over de emotionele energie die er in dat gewroet en gefantaseer gaat zitten. Ja, ik ga het vreemde land verlaten. Ja, ik ga naar huis… maar waar is al dat getob vooraf, over wat ik zal zeggen en wat me allemaal staat te gebeuren, goed voor?
De reden is duidelijk. Ofschoon ik aanspraak maak op mijn ware identiteit als kind van God, heb ik toch nog het idee alsof de God tot wie ik terugkeer, mij om een verklaring zal vragen. Ik denk nog altijd aan zijn liefde als aan iets voorwaardelijks. Weet ik wel zeker of het huis waarnaar ik terugkeer, ook echt mijn thuis is? Wanneer ik er aankom, zal ik er dan echt welkom zijn? De lange en vermoeiende tocht naar huis is een reis vol schuldgevoelens, vol zorgen over de toekomst gebleken. De hele weg realiseerde ik mij hoezeer ik had gefaald. Ik wist dat ik de waardigheid van mijn zoonschap had verspeeld en kon maar niet geloven dat ‘de genade altijd groter is’3 dan mijn falen. In de vaste overtuiging dat ik een nietswaardige ben, dacht ik mezelf in het huis van de vader een plaats toe die veel lager is dan de plaats die de zoon toekomt. Geloof in een totale, absolute vergeving komt je niet aanwaaien. En vergeving? In mijn persoonlijke ervaring betekende dat tot nu toe niet meer dan dat een ander bereid is zich ten opzichte van mij van wraak te onthouden en liefde te tonen.” (blz 58-60)
De vrijgevige God – Tim Keller
“Oudste zonen zijn God gehoorzaam om zodoende iets te krijgen. Ze zijn God niet gehoorzaam om God zelf te krijgen – om op hem te lijken, hem lief te hebben, hem te kennen, en hem vreugde te brengen. Gelovige en fatsoenlijke mensen kunnen zo proberen Jezus als hun Heer en Verlosser te ontlopen, net zo goed als de jongste zonen die zeggen dat ze niet in God geloven en zelf wel bepalen wat goed en kwaad is. Hier hebben we dus Jezus’ radicale herdefiniëring van wat er mis met ons is. De definitie van zonde is voor bijna iedereen: het breken van een aantal regels. Maar Jezus laat zien dat een man met bijna niets op zijn morele kerfstok toch precies zo geestelijk verloren kan zijn als de meest lichtzinnige en immorele mensen. Waarom? Omdat zonde niet maar het breken van regels is. Het is jezelf in plaats van God stellen als Verlosser, Heer en Rechter (zoals elk van beide zonen het gezag van de vader in zijn eigen leven probeerde uit te schakelen). Er zijn twee manieren om je eigen Verlosser en Heer te zijn. De ene is dat je alle morele wetten breekt en je eigen koers uitzet, de andere dat je je aan alle morele wetten houdt en zeer, zeer goed bent.
Beiden fout; beiden geliefd
Jezus verdeelt de wereld niet in de morele ‘goeden’ en de immorele ‘slechten’. Hij laat zien dat iedereen zich overgeeft aan een zelfverlossingsproject, aan het gebruiken van God en anderen om zelf macht en invloed te krijgen. We pakken het alleen verschillend aan. Maar ook al zitten beide zonen fout, de vader geeft om hen, en vraagt beiden terug te komen naar zijn liefde en zijn feestmaal.
Dit wil zeggen dat Jezus’ boodschap, het ‘evangelie’, een spiritualiteit is die van alle andere verschilt. Het evangelie van Jezus is niet religieus of onreligieus, niet moreel of immoreel, moralistisch of relativistisch, conservatief of progressief. Het staat ook niet ergens halverwege een schaal tussen twee uitersten; het is iets volkomen anders. Het evangelie verschilt van de andere twee benaderingen. Iedereen zit volgens het evangelie fout, iedereen is geliefd, en iedereen is geroepen dit in te zien en te veranderen. Oudste zonen daarentegen verdelen de wereld in tweeën: ‘De goede mensen (wij) zijn binnen en de slechte mensen, die de oorzaak zijn van alle problemen, staan buiten.’ Jongste zonen, ook als ze helemaal niet in God geloven, doen hetzelfde en zeggen dan: ‘Nee, de ruimdenkende en tolerante mensen zijn binnen en de fanatieke, bekrompen mensen, die de oorzaak zijn van alle problemen, staan buiten.’ Maar Jezus zegt: ‘De nederigen zijn binnen en de hoogmoedigen staan buiten’ (vgl. Lucas 18:14).8 De mensen die erkennen dat ze niet bijzonder goed of ruimdenkend zijn, bewegen zich in Gods richting, want voorwaarde voor het ontvangen van Gods genade is het besef dat je die genade nodig hebt. De mensen die denken dat het met hen best goed gaat, dank u, bewegen zich bij God vandaan. ‘De Heer … ziet naar de nederige om, de hoogmoedige doorziet hij van verre’ (Psalm 138:6).” (blz 38-40)
Genade, wat een wonder – Philip Yancey
Houd je meer van films dan van lezen? Lees blz 19-25 uit dit boek en kijk dan ‘Babette’s feast’.
Leven na de genadeklap – Arie de Rover
Een uitgebreide versie van het artikel ‘Jij en Gods en genade’.
Discipelschapscursus 